Przedszkole Miejskie w Mszczonowie

„ Bańki mydlane- zaczarowane...”- ćwiczenia oddechowe w terapii logopedycznej.

Oddychanie jest czynnością naturalną, rzadko zastanawiamy się nad jego znaczeniem i przebiegiem. Jest ono czynnością fizjologiczną, niezbędną do życia, a także bardzo ważną dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania dziecka. Ćwiczenia oddechowe są bardzo istotnym elementem terapii logopedycznej i działań stymulujących rozwój dzieci. Jeśli maluch oddycha przez usta i nie robi tego okazjonalnie, to może to być zły prognostyk w kwestii jego zdrowia. Naturalny mechanizm to wdychanie i wydychanie powietrza przez nos przy zamkniętych ustach. W czasie mówienia powietrze wdychane jest głównie ustami a wydychane ustami lub nosem, 
w zależności od wypowiadanych dźwięków. Taki tor oddechowy zapewnia właściwy rozwój aparatu artykulacyjnego. Musimy mieć świadomość jak ważne jest kontrolowanie, tego w jaki sposób oddycha nasze dziecko. Nieprawidłowe oddychanie przez usta ma poważne konsekwencje, wpływające silnie na rozwój naszych dzieci. Najważniejsze z nich to:
    • niedostateczne dotlenienie układu nerwowego, co powoduje zaburzenia koncentracji uwagi, zwiększoną męczliwość, a tym samym trudności w nauce;
    • zaburzenia gospodarowania powietrzem: dziecko mówi szybko, często dobierając powietrze w czasie wypowiedzi, mowa jest niepłynna;
    • powstanie i utrwalanie wad wymowy: płaskie ułożenie języka powoduje  powstawanie 
      lub utrwalanie wad wymowy;
    • infekcje górnych dróg oddechowych: oddychanie przez usta sprzyja infekowaniu tylnej ściany gardła oraz górnych dróg oddechowych;
    • kształtowanie się wad postawy: skutkiem nieprawidłowego oddychania jest eliminacja udziału mięśni klatki piersiowej, odstawania dolnych kątów łopatek na plecach; 
    • hipotonia mięśnia okrężnego warg, niewydolność warg, wiotkość mięśni policzkowych: wargi są stale rozchylone, górna warga często jest lekko uniesiona; wiotkość warg powoduje trudności ze sprawnym jedzeniem,  utrudnia dmuchanie, które często skutkuje niemożnością oczyszczenia, wydmuchania nosa;
    • obniżone napięcie i wiotkość mięśni żwaczy, które odpowiadają za odruch żucia – dzieci oddychające przez usta szybko wykazują wyraźną niechęć do intensywnej pracy żuchwy przy żuciu;
    • powstawanie wad zgryzu:  funkcje powodują zmiany w budowie zgryzu i podniebienia. 
Przyczyn nieprawidłowego nawyku może być wiele. Na oddychanie przez usta mają wpływ m.in.: przerośnięty migdałek gardłowy bądź podniebienne, alergia, przewlekłe przeziębienia, nieżyt nosa, astma, skrzywiona przegroda nosowa, nieprawidłowa budowa języka, skrócone wędzidełko podjęzykowe. Jednak bardzo częstym powodem jest przetrwały nawyk ssania spowodowany zbyt długim ssaniem smoka, piciem z butelki ze smoczkiem bądź ssaniem kciuka.
Dzieci w wieku przedszkolnym często oddychają  również płytkim torem piersiowym, które charakteryzuje się tym, że w czasie wdechu poszerzają się głównie górne obszary klatki piersiowej, następuje uniesienie ramion i łopatek, zaś w dalszej fazie następuje podciągnięcie brzucha. Ten typ oddechu umożliwia tylko częściowe napełnianie płuc powietrzem.
Zachęcam Państwa do prowadzania prostych ćwiczeń oddechowych, które, mam nadzieją, będą okazją do wspólnej zabawy.
Ćwiczenia oddechowe kształtują prawidłowy tor oddechowy (brzuszno-przeponowy), dzięki któremu prawidłowo będzie rozwijał się aparat artykulacyjny, utrwalą właściwy sposób oddychania przez nos. Ponadto umożliwiają one pogłębienie oddechu, wydłużenie fazy wdechowej
i wydechowej, zwiększenie wydolności płuc oraz poprawę siły głosu. Sprzyjają one rozwijaniu zdolności koncentracji uwagi.
Celem naszych ćwiczeń niech będzie:
    • poszerzenie pojemności płuc,
    • wzmocnienie mięśni biorących udział w oddychaniu,
    • wyrobienie prawidłowego toru oddechowego,
    • odróżnienie fazy wdechu i wydechu,
    • wyrobienie umiejętności szybkiego, pełnego wdechu i wydłużonej fazy wydechowej,
    • dostosowanie długości wydechu do czasu trwania wypowiedzi,
    • zsynchronizowanie pauz oddechowych z treścią wypowiedzi.
Ćwiczenia oddechowe wykonujemy:
    • w przewietrzonym pomieszczeniu,
    • systematycznie 2–3 razy dziennie przez kilka minut.
Do dzieła: 
    Na początek gimnastyka:
    • wdech z jednoczesnym szybkim wzniesieniem rąk do boku, a wydech z powolnym przesuwaniem rąk do przodu, aż do zupełnego ich złączenia; podczas wydechu możemy sycześ, jak spuszczane powietrze z balonika;
    • wdech z jednoczesnym wzniesieniem rąk bokiem do góry, wydech z powolnym 
ich opuszczaniem, któremu towarzyszy powolny wydech;
    • Klękamy, dłonie opieramy na podłodze, przy wdechu unosimy głowę i „rośniemy”, przy wydechu powoli opuszczamy głowę i „malejemy”.
      
      A teraz zabawy z dmuchaniem i wąchaniem: 
      
    • “Co tak pachnie?”: przygotowujemy trzy słoiczki, do jednego wkładamy kawę, 
      do drugiego cytrynę, do trzeciego jabłko. Dziecko zamyka oczy i odgaduje, co się schowało w słoiku.  
    • Robimy papierowe kwiatuszki, które spryskujemy perfumami, odświeżaczem powietrza, prosimy malucha o wąchanie, kontrolując tor oddechowy: wdech nosem, uwaga na alergików, dla nich będą lepsze naturalne zapachy, np. sok z pomarańczy;
    • Dmuchanie na świeczki. Lalka, miś mają urodziny, zdmuchujemy świeczki na ich torcie.     W tym ćwiczeniu pamiętajmy o kontroli fazy wdechowej: wdech powinien być wzięty miarowo i spokojnie. Początkowo będzie to wdech raczej płytki. Spróbujmy także sami wykonać to ćwiczenie – okaże się, że wcale nie jest takie proste!
    • Dmuchanie do celu, np. papierowych lub zrobionych z folii aluminiowej kuleczek 
do bramki, możemy rozegrać prawdziwy mecz na tacy. Prowadzenie łódeczki z papieru przez labirynt ułożony np. z klocków.
    • Dmuchanie na zabawki pływające po wodzie w czasie kąpieli lub w misce z wodą (wykonane samodzielnie, np. z nakrętek, korka).
    • Puszczanie baniek mydlanych. Dmuchamy na zmianę: długo – krótko – jak najdłużej, słabo – mocno – jak najmocniej. 
    • Zdmuchiwanie piórek z ręki, utrzymywanie piórka w powietrzu.
    • Zabawa z muchomorem i biedronką – kolorowy grzybek/biedronka,  służą do ćwiczeń         w układamy kropki na powierzchni muchomora/biedronki za pomocą rurki- zasysając je. 
To doskonałe ćwiczenie dla warg i regulujące fazę wydechu.
    • Zabawa w wyścigi : zróbmy tor do wyścigów i samochodziki( pudełeczka po zapałkach, żaglówki z papieru). 
Miłej zabawy!
 
Logopeda
Luiza Wiśniewska